Droga Leśnika: Co po szkole leśnej?

Wiele osób marzy lub marzyło o tym, by zostać leśnikiem. To niezwykle fascynujący i wyjątkowy zawód, który jednocześnie jest bardzo wymagający. Praca w lesie to nie tylko kontakt z naturą, ale także odpowiedzialność, wiedza i ciągłe doskonalenie umiejętności. Ale co dokładnie należy zrobić po ukończeniu szkoły leśnej, aby móc realizować to powołanie?

Kim jest leśnik?

Leśnikiem nazywamy osobę, która zdobyła wykształcenie leśne po zakończonym programie nauczania w średnich lub wyższych szkołach leśnych. To ktoś, kto posiada rozległą wiedzę z wielu dziedzin. Leśnik powinien być doskonałym biologiem, znawcą wszystkich gatunków zwierząt, roślin, owadów i grzybów, ponieważ na obszarze tysięcy hektarów lasu znajduje się niezliczona różnorodność życia. Poza tym musi znać się na ochronie przyrody, meteorologii, geodezji, geografii, a nawet budownictwie. To interdyscyplinarny zawód, który wymaga nieustannego rozwoju i adaptacji do zmieniających się warunków.

Ścieżki edukacji leśnej w Polsce

Edukacja leśna w Polsce ma bogatą historię i oferuje kilka ścieżek kształcenia, zarówno na poziomie średnim, jak i wyższym. Wybór odpowiedniej placówki zależy od indywidualnych predyspozycji i celów zawodowych.

Technika Leśne – Wykształcenie Średnie

Absolwent technikum leśnego uzyskuje wykształcenie średnie techniczne o kierunku leśnym. Są to szkoły, które przygotowują do pracy w zawodzie leśnika, dając solidne podstawy teoretyczne i praktyczne. Przykładem jest Technikum Leśne w Tucholi, które ukończyło wielu obecnych leśników.

Uczelnie Wyższe – Wykształcenie Wyższe

Osoby pragnące zdobyć wykształcenie wyższe w zakresie leśnictwa mogą wybrać wydziały leśne na politechnikach, szkołach wyższych lub uniwersytetach. Studia I stopnia (inżynierskie) dają tytuł inżyniera, natomiast studia II stopnia (magisterskie) pozwalają na uzyskanie tytułu magistra, pod warunkiem posiadania już tytułu inżyniera.

W Polsce leśnictwo można studiować na kilku prestiżowych uczelniach:

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW)
• Uniwersytet Łódzki
• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
• Uniwersytet Rolniczy im. Hugo Kołłątaja w Krakowie
• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Historia Polskiego Szkolnictwa Leśnego

Początki polskiego szkolnictwa leśnego sięgają 1816 roku, kiedy to utworzono Szczególną Szkołę Leśnictwa – jedną z pierwszych leśnych uczelni akademickich na świecie. Choć szkoła ta została zamknięta w 1831 roku, potrzeba kształcenia kadr leśnych pozostała. W 1840 roku powstał Oddział Leśny Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie, przeniesiony później do Puław.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, szybko podjęto decyzję o utworzeniu placówek wyższego szkolnictwa leśnego w Warszawie, Poznaniu i Lwowie. Kierunek leśny na SGGW w Warszawie powstał nawet tuż przed odzyskaniem niepodległości, 17 września 1918 roku.

W okresie międzywojennym dynamicznie rozwijały się kierunki leśnicze, a absolwenci znajdowali pewne zatrudnienie w Lasach Państwowych. Powstawały również szkoły średnie, takie jak Państwowa Szkoła dla Leśniczych w Białowieży (otwarta w 1929 roku), która stała się wzorcem dla całego średniego szkolnictwa leśnego. Dziś, pod auspicjami Ministerstwa Środowiska, działa 11 ponadgimnazjalnych szkół leśnych, kontynuując blisko 200-letnią tradycję.

Koszty Edukacji Leśnej w Polsce

W kontekście szkół leśnych w Polsce, większość techników leśnych oraz publicznych uczelni wyższych oferuje bezpłatne kształcenie. Opłaty mogą dotyczyć studiów niestacjonarnych lub prywatnych uczelni, jednak podstawowa ścieżka edukacyjna w leśnictwie jest powszechnie dostępna i finansowana ze środków publicznych. Wartość tej edukacji mierzy się przede wszystkim w jakości kształcenia i możliwościach rozwoju zawodowego, a nie w bezpośrednich kosztach czesnego.

Droga do zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe (PGL LP)

Dla wielu absolwentów szkół leśnych marzeniem jest praca w PGL LP, czyli Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe. Jest to jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której podstawą działania jest ustawa o lasach z 28 września 1991 r. Lasy Państwowe zarządzają ponad jedną czwartą obszaru Polski, dbając o zrównoważoną gospodarkę leśną i ochronę przyrody. Obecnie zatrudniają około 25 000 osób.

Staż w Lasach Państwowych

Po ukończeniu szkoły, kluczowym krokiem jest odbycie rocznego stażu w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych. Staż ten kończy się egzaminem zdawanym w nadleśnictwie.

Jak dostać się na staż?

Nabór na stażystów jest ogłaszany co roku przez Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych. Warto śledzić ich komunikaty i aplikować w odpowiednim terminie.

Jak wygląda egzamin stażowy?

O terminie egzaminu stażysta zostaje powiadomiony z wyprzedzeniem. Egzamin zdawany jest przed komisją składającą się z kadry kierowniczej nadleśnictwa oraz bezpośrednich przełożonych stażysty. Dotyczy on przepisów prawnych związanych z leśnictwem i ochroną przyrody, a także zasad i sposobów zarządzania oraz gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, będącym w zarządzie Lasów Państwowych. Ocena w skali 1-10 punktów jest wynikiem zarówno przebiegu stażu, jak i wiadomości uzyskanych w jego trakcie.

Po pozytywnym zaliczeniu stażu i egzaminu, pretendent musi posiadać zaświadczenie upoważniające do ubiegania się o pracę w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych.

Egzaminy dla kandydatów do pracy

Droga do pełnoetatowego zatrudnienia w Lasach Państwowych wymaga zdania kolejnych egzaminów:

• Egzamin dla kandydatów do pracy w PGL LP: Należy go zdać w ciągu roku po stażu. Odbywa się on w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych i składa się wyłącznie z testu zawierającego 100 pytań. Poza konkursem, CV można składać również bezpośrednio w nadleśnictwach.
• Egzamin do Służby Leśnej: Ten egzamin również zdaje się przed Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych. Warunki, jakie trzeba spełnić, aby zostać pracownikiem Służby Leśnej, zawiera Art. 45.2 Ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach.

Rola i obowiązki leśniczego

Często myli się pojęcia "leśnik" i "leśniczy". Ważne jest, aby zrozumieć różnicę:

Czy każdy leśnik jest leśniczym?

Nie, otóż leśniczy to konkretne stanowisko służbowe i funkcja, jaką pełni zatrudniony leśnik w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe. Leśnik to ogólne określenie osoby z wykształceniem leśnym, natomiast leśniczy to kierownik leśnictwa, czyli mniejszej jednostki organizacyjnej w ramach nadleśnictwa.

Kim jest leśniczy?

Leśniczy jest najczęściej pracownikiem Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasów Państwowych, które sprawują nadzór nad wszystkimi lasami należącymi do Skarbu Państwa w Polsce (z pominięciem Parków Narodowych). Lasy Państwowe podzielone są na nadleśnictwa (ok. 15-20 tys. ha), które z kolei dzielą się na leśnictwa – którymi kieruje leśniczy. Szacuje się, że obecnie Lasy Państwowe zatrudniają 25 000 ludzi.

Czym zajmuje się leśniczy?

Leśniczy zarządza, organizuje i nadzoruje prace z zakresu gospodarki leśnej. Jego obowiązki obejmują szeroki zakres działań, od nasiennictwa i szkółkarstwa, przez hodowlę, ochronę i użytkowanie lasu. Zajmuje się także zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie szkodnictwa leśnego oraz odpowiada za sprzedaż drewna. Swoje działania opiera na instrukcjach ochrony, użytkowania, hodowli i ochrony przeciwpożarowej lasu. Pomocnikiem leśniczego jest podleśniczy – również leśnik.

Obowiązki leśniczego:

• organizowanie i nadzorowanie prac związanych z hodowlą lasu,
• organizowanie prac związanych z ochroną zasobów leśnych,
• prowadzenie prac pomiarowych i inwentaryzacyjnych w drzewostanach,
• prowadzenie prac związanych z pozyskiwaniem surowca drzewnego oraz użytków ubocznych,
• organizowanie prac związanych z łowiectwem i rekreacyjnym zagospodarowaniem lasu.

Specyfika pracy leśnika

Praca leśnika to nie typowa praca biurowa od 8 do 16. Ma ona bardzo specyficzny charakter, który wymaga elastyczności i zaangażowania.

Nienormowany charakter pracy

Praca leśniczego nie ogranicza się do 40 godzin tygodniowo. Oddzielenie życia zawodowego od prywatnego może być trudne, a czasem niewykonalne, ponieważ praca leśniczego ma nienormowany charakter. W razie potrzeby jest on zobowiązany do pełnienia obowiązków poza normalnymi godzinami pracy, także w nocy, niedziele i święta, np. podczas dyżurów przeciwpożarowych czy „akcji specjalnych”.

Gdzie pracuje leśniczy?

Miejscem pracy leśniczego jest przede wszystkim teren powierzonego mu leśnictwa. W leśniczówce znajduje się pomieszczenie biurowe, w którym może on w wyznaczonych godzinach przyjmować interesantów. Większość pracy wykonuje jednak w lesie, przemierzając każdego dnia – pieszo lub służbowym samochodem – wiele kilometrów.

Czym powinien charakteryzować się leśnik?

Leśnika powinna cechować dobra organizacja własnej pracy, zaradność, przezorność, asertywność, odpowiedzialność i lojalność. Poza tym powinien wykazywać się wytrzymałością fizyczną, dobrą kondycją i orientacją w terenie, a także odpornością na niskie i wysokie temperatury. Należy również pamiętać o uciążliwych owadach, które mogą być problemem w pracy w terenie. Warto wspomnieć, że leśnicy mają swoją chorobę zawodową – jest nią borelioza, na którą są narażeni ze względu na częsty kontakt z kleszczami.

Praca poza PGL LP

Choć Lasy Państwowe są głównym pracodawcą dla leśników, absolwenci leśnictwa posiadający odpowiedni staż pracy mają również inne możliwości zatrudnienia:

• w lasach państwowych i niepaństwowych przedsiębiorstwach leśnych,
• na stanowiskach wykonawczych w terenowych biurach urządzania lasu i geodezji leśnej,
• w urzędach gminnych na stanowiskach wymagających przygotowania z zakresu leśnictwa,
• w placówkach związanych z ochroną środowiska,
• w parkach narodowych,
• w placówkach naukowo-badawczych,
• w administracji państwowej i samorządowej,
• w firmach prywatnych prowadzących działalność gospodarczą w lasach.

Majorzy także możliwość założenia własnego zespołu usługowego pracującego na rzecz leśnictwa, co daje dużą niezależność i możliwość realizacji własnych pomysłów.

Nowoczesne narzędzia pracy leśnika: System Informatyczny Lasów Państwowych (SILP)

Współczesne leśnictwo to nie tylko praca w terenie, ale także wykorzystanie zaawansowanych technologii. Narzędziem pracy nowoczesnego leśnika stały się komputery, które są niemal niezastąpione, a bez nich gospodarka leśna byłaby o wiele trudniejsza.

W ramach przedmiotu użytkowanie komputerów, uczniowie techników leśnych poznają SILP, czyli System Informatyczny Lasów Państwowych. Jest to nowoczesne narzędzie do zarządzania przedsiębiorstwem, wspierające gospodarowanie na tak ogromnym obszarze, jakim zarządzają Lasy Państwowe. Las to złożony ekosystem, a błędy popełniane dziś mogą być widoczne dopiero za kilka lat. Ludzki umysł nie jest w stanie objąć wszystkich zmian następujących w konkretnym drzewostanie, dlatego system komputerowy, który zbiera i analizuje te dane, jest niezwykle przydatnym narzędziem do planowania gospodarki leśnej, która ma przecież horyzont około 100-letni.

Historia i znaczenie SILP

Początki SILP w Lasach Państwowych sięgają 1990 roku, kiedy to zapadła decyzja o jego tworzeniu. Wdrażanie systemu w nadleśnictwach rozpoczęto w 1995 roku, a w 1997 roku pracowano na nim już we wszystkich nadleśnictwach. W 2000 roku Lasy Państwowe zostały uhonorowane dwoma prestiżowymi tytułami: LIDER INFORMATYKI 2000 i NAJLEPIEJ ZINFORMATYZOWANA INSTYTUCJA, oba związane z wprowadzeniem SILP.

Podsystemy i moduły SILP

W skład SILP wchodzą następujące podsystemy:

• LAS – najważniejszy podsystem, zawierający cały opis taksacyjny drzewostanu oraz rejestrujący wszystkie zdarzenia gospodarcze wpływające na prowadzoną gospodarkę. Z nim zintegrowane są pozostałe podsystemy i aplikacje.
• GOSPODARKA TOWAROWA
• PŁACE I KADRY
• FINANSE I KSIĘGOWOŚĆ
• INFRASTRUKTURA
• REJESTRATOR

Oraz dodatkowe moduły:

• MARKETING – ewidencja obrotów drewnem
• RAPORTY – system pozwalający dowolnie wykorzystać dane zawarte w podsystemie LAS
• ACER – służący do planowania pozyskania drewna oraz tworzenia i optymalizacji planu sprzedaży
• DŁUŻNIK – inwentaryzacja i planowanie należności z tytułu sprzedaży towarów i usług
• PŁATNIK – moduł umożliwiający generowanie deklaracji ZUS na podstawie danych znajdujących się na serwerach poszczególnych poziomów zarządzania.

Rejestrator – narzędzie pracy leśniczego

Elementem SILP jest także oprogramowanie komputera naręcznego – rejestratora, który jest głównym narzędziem pracy leśniczego w SILP. Rejestrator wraz z kompletnym oprogramowaniem pozwala tworzyć wszystkie dotychczas ręcznie sporządzane dokumenty w formie elektronicznej. Następnie leśniczy może przesłać dane do nadleśnictwa za pomocą modemu. Na rejestratorze zainstalowano następujące oprogramowanie:

• Leśnik – służy do ewidencji pozyskanego drewna, zrywki, a także innych prac. Pozwala na tworzenie dokumentów takich jak ROD, KZ, KW, AS, SM, KP, WR, DOR, SW.
• Brakarz – służy do sporządzania szacunków brakarskich, czyli związany jest z planowaniem rozmiaru pozyskania na kolejny rok.
• Notatnik – służy do sporządzania planów gospodarczych, a także tworzenia zleceń i zestawień wykonanych prac, które są podstawą do sporządzenia wypłat dla Zakładów Usług Leśnych.
• Psionman – wykorzystywany do transmisji danych oraz w celu optymalizacji danych zgromadzonych na dysku.

Zajęcia z SILP są prowadzone głównie w formie ćwiczeń, w maksymalnie 16-osobowych grupach. Narzędzia te służą usprawnieniu gospodarki leśnej, dlatego realizacja programu przedmiotu wymaga odwoływania się do wiedzy uczniów zdobytej na pozostałych przedmiotach zawodowych. Z tego powodu jest to przedmiot prowadzony w 4 klasie technikum, gdy uczniowie posiadają już niezbędną wiedzę teoretyczną oraz obycie praktyczne.

Podsumowanie

Zawód leśnika to prawdziwe powołanie, które wymaga zarówno wrażliwego serca, jak i sprawnych mięśni. Serce, bo las trzeba kochać, inaczej trudno w nim wytrwać. Sprawne mięśnie, bo pracy jest dużo i to w różnych, często niedostępnych częściach lasu. To praca dla ludzi silnych, wytrzymałych fizycznie i psychicznie, którzy są gotowi poświęcić się dla dobra przyrody i zrównoważonego zarządzania zasobami leśnymi. Ścieżka edukacyjna i zawodowa jest wymagająca, ale daje ogromną satysfakcję i możliwość codziennego obcowania z pięknem polskiej natury.

Zainteresował Cię artykuł Droga Leśnika: Co po szkole leśnej?? Zajrzyj też do kategorii Edukacja, znajdziesz tam więcej podobnych treści!