Matura 2025: Rewolucja w Lekturach Obowiązkowych?

Przygotowania do matury to czas intensywnej nauki i planowania. Jednym z kluczowych elementów egzaminu z języka polskiego są lektury obowiązkowe, których znajomość jest niezbędna, zwłaszcza na poziomie rozszerzonym. Co roku pojawiają się pytania o aktualną listę książek, a Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN) regularnie wprowadza zmiany w podstawie programowej. W roku szkolnym 2024/2025 czekają nas znaczące modyfikacje, które mogą całkowicie odmienić to, co uczniowie będą musieli przeczytać. W naszym artykule przyglądamy się propozycjom zmian, analizujemy opinie ekspertów i wyjaśniamy, co to wszystko oznacza dla przyszłych maturzystów.

Czy „Pani Bovary” to lektura obowiązkowa na Maturze 2025?

Wielu uczniów zastanawia się nad konkretnymi tytułami, które mogą pojawić się na egzaminie. Zgodnie z informacjami zawartymi w dostępnych propozycjach zmian w podstawie programowej dla roku szkolnego 2024/2025, „Pani Bovary” Gustawa Flauberta nie jest wymieniona jako lektura obowiązkowa ani na poziomie podstawowym, ani rozszerzonym. Co więcej, nie pojawia się również na liście lektur, które Ministerstwo Edukacji Narodowej proponuje wykreślić. Oznacza to, że w świetle obecnych propozycji, nie jest to pozycja, której znajomość jest wymagana na maturze z języka polskiego. Zawsze jednak warto pamiętać, że literatura jest znacznie szersza niż tylko lista lektur i każda przeczytana książka wzbogaca nasze horyzonty.

Matura 2025: Kluczowe zmiany w lekturach

Egzamin maturalny z języka polskiego, zwłaszcza na poziomie rozszerzonym, wymaga dogłębnej znajomości wielu dzieł literackich. Aktualna lista lektur na Matura 2025 jest przedmiotem gorących dyskusji i zmian. Ministerstwo Edukacji Narodowej aktywnie pracuje nad uszczupleniem i zaktualizowaniem podstawy programowej, co ma bezpośredni wpływ na wykaz obowiązkowych książek. Głównym celem jest odciążenie uczniów i unowocześnienie kanonu lektur, tak aby lepiej odpowiadał na potrzeby współczesnej edukacji. Jest to proces dynamiczny, który wciąż trwa, a jego efekty będą widoczne już wkrótce.

Rewolucja w podstawie programowej: Propozycje MEN

Minister edukacji Barbara Nowacka poinformowała, że zespół ekspercki intensywnie pracuje nad nową, okrojoną listą lektur. Propozycje zmian są obecnie w fazie prekonsultacji, co oznacza, że społeczeństwo – w tym nauczyciele, rodzice i uczniowie – ma możliwość zgłaszania swoich uwag. Zmiany te mają obowiązywać od września 2024 roku. Kluczową intencją jest nie tylko usunięcie niektórych tytułów, ale także wprowadzenie do szkół średnich literatury współczesnej, w tym dzieł Olgi Tokarczuk. To sygnał, że edukacja literacka w Polsce ma stać się bardziej elastyczna i otwarta na najnowsze nurty.

Co ma zniknąć z listy lektur? Szczegółowy przegląd

Propozycje Ministerstwa Edukacji Narodowej obejmują znaczące redukcje w liście lektur na wszystkich poziomach nauczania. Wiele z nich to pozycje, które przez lata stanowiły trzon polskiego kanonu literackiego. Poniżej przedstawiamy szczegółowe zestawienie planowanych usunięć:

Zmiany w szkołach podstawowych:

• „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego
• „Katarynka” Bolesława Prusa
• „Janko Muzykant” Henryka Sienkiewicza
• „Powrót taty” Adama Mickiewicza (pozostaną fragmenty „Pana Tadeusza”, ale bez wskazania „w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego”)
• „W pamiętniku Zofii Bobrówny” Juliusza Słowackiego
• Niektóre treny Jana Kochanowskiego
• „Żona Modna” Ignacego Krasickiego

Dodatkowo, „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza dzieci miałyby czytać tylko we fragmentach, a „Quo vadis” miałoby być lekturą uzupełniającą do wyboru. Zniknęłaby także poezja m.in. Cypriana Kamila Norwida, Jana Lechonia oraz Jarosława Marka Rymkiewicza.

Zmiany w szkołach średnich (poziom podstawowy):

• „Romeo i Julia” W. Szekspira
• „Kronika Polska” Galla Anonima
• „Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska
• „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza
• „Pieśń nad pieśniami”
• „Odyseja”
• „Legenda o św. Aleksym”
• „Boska Komedia” Dantego
• „Rozdziobią nas kruki, wrony…” Stefana Żeromskiego
• „Reduta Ordona” Adama Mickiewicza

Zmiany w szkołach średnich (poziom rozszerzony):

Z podstawy programowej na poziomie rozszerzonym zniknąć mają m.in.:

• „Chmury” Arystofanesa
• „Eneida” (fragmenty)
• „Wyznania” św. Augustyna
• „Lilla Weneda”
• Utwory Jarosława Marka Rymkiewicza

Zmiany w lekturach uzupełniających:

Z listy lektur uzupełniających eksperci zaproponowali usunięcie m.in.:

• Mikołaj z Wilkowiecka, „Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” (fragmenty)
• „Kronika Książąt Polskich”, oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski
• Jan Józef Szczepański, „Święty”
• Stefan Wyszyński, „Zapiski więzienne”
• Jan Paweł II, „Przekroczyć próg nadziei” (fragmenty), „Fides et ratio” (fragmenty), „Tryptyk rzymski”, „Pamięć i tożsamość” (fragmenty)
• Paweł Zuchniewicz, „Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim”

Warto zauważyć, że wiele z tych usuniętych pozycji to utwory o charakterze religijnym lub historycznym, które zostały wprowadzone do kanonu przez poprzedniego ministra edukacji, Przemysława Czarnka. Nowe kierownictwo MEN stawia na bardziej świeże i różnorodne podejście do literatury.

Nowe horyzonty: Literatura współczesna w szkołach

Cieszącą wiadomością dla wielu jest otwarcie się na nowoczesna literatura polską i światową. Minister Nowacka podkreśla, że uczniowie powinni poznawać najnowsze dzieła. Proponowane do dodania lub wzmocnienia pozycje to m.in. „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” Jakuba Wichy oraz „Prawiek i inne czasy” Olgi Tokarczuk. To krok w stronę uatrakcyjnienia lekcji języka polskiego i pokazania uczniom, że literatura to żywa i rozwijająca się dziedzina, a nie tylko zbiór archaicznych tekstów. Ważnym aspektem jest również to, że lektura uzupełniająca ma być wybierana przez nauczycieli lub uczniów, co daje większą swobodę i możliwość dopasowania materiału do zainteresowań i potrzeb konkretnej klasy.

Opinie ekspertów i proces konsultacji

Propozycje zmian spotkały się z różnymi reakcjami w środowisku polonistycznym i eksperckim. Dariusz Martynowicz, polonista i Nauczyciel Roku 2021, skomentował na Facebooku, że zmiany „idą w dobrą stronę, choć dalej nadreprezentowane są teksty staropolskie i literatura romantyczna. Dalej tekstów jest ZA DUŻO.” Sugerował nawet usunięcie „Kazań sejmowych” Piotra Skargi oraz „Potopu” Henryka Sienkiewicza, aby jeszcze bardziej odciążyć uczniów. Z kolei Dariusz Chętkowski, polonista i felietonista, zwrócił uwagę na potencjalne konsekwencje usunięcia homilii, co może wpłynąć na przygotowanie uczniów planujących studia w seminarium duchownym. Dyskusja jest zatem żywa i wieloaspektowa.

Pod propozycjami zmian podpisała się czteroosobowa grupa ekspertów pod kierunkiem dr Wioletty Kozak z Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Warto zaznaczyć, że dr Kozak pracowała wcześniej przy wdrażaniu reformy byłej ministry Anny Zalewskiej, co może budzić skojarzenia z kontynuacją pewnych kierunków. Jednakże, nowa władza podkreśla transparentność procesu i zachęca ekspertów, nauczycieli, rodziców i uczniów do przesyłania własnych opinii, spostrzeżeń oraz sugestii do propozycji ograniczenia wymagań w podstawie programowej. Opinie można przesyłać za pomocą specjalnego formularza kontaktowego, a prekonsultacje potrwają do 19 lutego br.

Ministerstwo zapewnia, że po analizie nadesłanych uwag przygotowane zostaną projekty rozporządzeń. MEN przewiduje, że już w kwietniu trafią one do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych, a w czerwcu zostaną podpisane przez Ministra Edukacji. Oznacza to, że ostateczny kształt listy lektur poznamy najpóźniej wczesnym latem.

Tabela porównawcza: Lektury proponowane do wykreślenia

Aby ułatwić zrozumienie skali i zakresu proponowanych zmian, przygotowaliśmy tabelę zestawiającą lektury, które mają zostać usunięte z poszczególnych poziomów nauczania.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ) dotyczące lektur na Maturze 2025

1. Czy te zmiany w lekturach są już ostateczne?

Nie, obecnie są to propozycje Ministerstwa Edukacji Narodowej, które znajdują się w fazie prekonsultacji społecznych. Ostateczny kształt listy lektur zostanie ustalony po zebraniu i analizie wszystkich uwag, a następnie zostanie podpisany przez Ministra Edukacji.

2. Kiedy nowe listy lektur wejdą w życie?

Według planów MEN, zmiany w podstawach programowych miałyby obowiązywać od września 2024 roku. Oznacza to, że będą miały wpływ na uczniów, którzy przystąpią do matury w 2025 roku i kolejnych latach.

3. Gdzie mogę znaleźć pełną, aktualną listę lektur obowiązkowych?

Po zakończeniu konsultacji i podpisaniu rozporządzeń, oficjalna lista zostanie opublikowana na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Warto śledzić te strony, aby być na bieżąco z najnowszymi informacjami.

4. Czy warto czytać lektury, które mają być wykreślone?

Z punktu widzenia przygotowań do matury z języka polskiego, pozycje, które zostaną wykreślone, nie będą obowiązkowe. Jednakże, czytanie to zawsze wzbogacające doświadczenie. Jeśli masz czas i ochotę, możesz sięgnąć po te książki dla własnego rozwoju i poszerzenia wiedzy o literaturze i kulturze polskiej.

5. Czy nauczyciele mają jakikolwiek wpływ na wybór lektur?

Tak, propozycje MEN zakładają, że w przypadku lektur uzupełniających, to nauczyciele lub uczniowie będą mieli możliwość wyboru konkretnych tytułów. Daje to większą elastyczność i możliwość dostosowania programu do specyfiki danej klasy.

Podsumowanie

Zmiany w liście lektur obowiązkowych na Matura 2025 to ważny temat dla wszystkich uczniów, rodziców i nauczycieli. Propozycje Ministerstwa Edukacji Narodowej dążą do unowocześnienia i odciążenia programu, otwierając jednocześnie drogę dla literatury współczesnej. Proces konsultacji jest nadal otwarty, co daje szansę na wpływ na ostateczny kształt podstawy programowej. Kluczowe jest śledzenie oficjalnych komunikatów MEN i CKE, aby mieć pewność, jakie lektury będą obowiązywać na egzaminie. Przygotowanie do matury to maraton, a znajomość aktualnej listy lektur to fundament sukcesu. Wypożyczanie książek z biblioteki, pożyczanie od znajomych czy kupowanie nowych egzemplarzy to zawsze dobre rozwiązania, by być gotowym na wyzwania egzaminacyjne.

Zainteresował Cię artykuł Matura 2025: Rewolucja w Lekturach Obowiązkowych?? Zajrzyj też do kategorii Edukacja, znajdziesz tam więcej podobnych treści!