Depresja w szkole: Jak wspierać uczniów?

Depresja, niegdyś mylona z chwilowym smutkiem czy przemijającym zmęczeniem, dziś jest uznawana za poważną chorobę, która dotyka coraz więcej osób, w tym dzieci i młodzież. Nie jest to już temat zarezerwowany wyłącznie dla specjalistów – wkroczyła do szkół, klas i na szkolne korytarze, stając się wyzwaniem dla całej społeczności edukacyjnej. Zrozumienie, czym jest depresja, jakie ma objawy u młodych ludzi i jak efektywnie wspierać uczniów w kryzysie, jest kluczowe dla ich zdrowia i przyszłości. W tym artykule przyjrzymy się głębiej temu złożonemu problemowi i przedstawimy praktyczne wskazówki dla nauczycieli, psychologów szkolnych i rodziców.

Depresja: Czym jest choroba XXI wieku?

Depresja to złożone zaburzenie psychiczne, które głęboko wpływa na sposób myślenia, odczuwania i zachowania człowieka. Zgodnie z klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jest jedną z wiodących przyczyn niepełnosprawności na świecie, co podkreśla jej globalny wpływ na życie jednostek. W praktyce oznacza to, że osoba dotknięta depresją może stopniowo tracić zdolność do normalnego funkcjonowania – zarówno w sferze zawodowej, jak i w relacjach międzyludzkich. W przypadku dzieci i młodzieży, choroba ta może paraliżować ich życie szkolne i codzienne aktywności, utrudniając naukę, budowanie przyjaźni i rozwijanie pasji.

Alarmujące dane Narodowego Funduszu Zdrowia wskazują, że liczba dzieci i młodzieży zgłaszających się po pomoc psychiatryczną stale rośnie. Nie dotyczy to wyłącznie nastolatków w wieku licealnym, ale także uczniów szkół podstawowych, a nawet przedszkolaków. To nie są odosobnione przypadki, lecz zjawisko społeczne, które wymaga naszej uwagi i odpowiednich działań.

Jakie są objawy depresji u dzieci i młodzieży?

Warto pamiętać, że depresja u młodych ludzi nie zawsze manifestuje się w ten sam sposób, co u dorosłych. U dorosłych często obserwuje się apatię, wycofanie czy płaczliwość. U dzieci i nastolatków objawy mogą być mniej oczywiste i łatwo pomylić je z „buntem”, „lenistwem” czy „trudnym charakterem”. Kluczowe jest zwrócenie uwagi na subtelne, lecz niepokojące sygnały:

• Obniżony nastrój: Dziecko wydaje się być stale przygnębione, smutne, pozbawione energii. Traci zainteresowanie rzeczami, które wcześniej sprawiały mu radość i przyjemność.
• Zmiana zachowania: Uczniowie mogą stać się niezwykle drażliwi, wybuchowi, łatwo wpadający w gniew, lub przeciwnie – całkowicie milczący i wycofani, unikający kontaktu z rówieśnikami i dorosłymi.
• Problemy z koncentracją: Dotąd pilny i zaangażowany uczeń nagle zaczyna mieć trudności z prostymi zadaniami, gubi się w poleceniach, zapomina o terminach i obowiązkach. Jego wyniki w nauce mogą znacząco spadać.
• Trudności ze snem: Mogą występować zarówno bezsenność, jak i nadmierna senność. Dziecko ma problemy z zasypianiem, często budzi się w nocy, a rano jest już zmęczone i niewyspane.
• Objawy fizyczne: Często pojawiają się niewytłumaczalne bóle brzucha, głowy, napięcia mięśniowe, które nie mają wyraźnej przyczyny medycznej. Mogą to być również nudności, zawroty głowy czy zmiany w apetycie (nadmierne jedzenie lub jego brak).
• Myśli samobójcze lub autoagresja: W najpoważniejszych przypadkach uczniowie mogą werbalizować myśli o śmierci, mówić, że „nie chcą żyć” lub „nikomu nie są potrzebni”. Mogą również okaleczać się, aby poradzić sobie z intensywnymi emocjami.

Te sygnały to nie „robienie scen”, lecz poważne ostrzeżenia, które powinny zapalić czerwoną lampkę u każdego dorosłego.

Skąd bierze się depresja u młodych ludzi?

Nie ma jednej, prostej przyczyny depresji. Jest to wynik złożonego oddziaływania wielu czynników: biologicznych, psychologicznych i społecznych. U każdego dziecka powód może być inny, dlatego tak ważna jest indywidualna diagnoza i podejście.

• Biologia mózgu: Depresja jest ściśle związana z chemią mózgu. U osób cierpiących na depresję często dochodzi do zaburzeń w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina czy dopamina, które odpowiadają za nastrój, motywację i odczuwanie przyjemności.
• Czynniki genetyczne: Jeśli w rodzinie występowały przypadki depresji, ryzyko, że dziecko również jej doświadczy, jest wyższe. Nie oznacza to jednak, że choroba jest dziedziczona w 100%, lecz istnieje pewna predyspozycja.
• Środowisko rodzinne: Dzieci dorastające w domach, gdzie obecna jest przemoc, uzależnienia, brak stabilności emocjonalnej, częste konflikty czy nadmierna krytyka, są szczególnie narażone na rozwój zaburzeń nastroju.
• Presja szkolna i społeczna: Nieustanne wymagania edukacyjne, presja na wysokie oceny, testy, egzaminy, a także porównywanie z innymi uczniami mogą z czasem przeciążyć młody umysł. Do tego dochodzi problem cyberprzemocy i wykluczenia rówieśniczego.
• Media społecznościowe: Platformy takie jak Instagram czy TikTok, choć oferują rozrywkę, często prezentują nierealistyczne standardy życia, urody i sukcesu. Codzienna ekspozycja na „lepsze życie innych” może prowadzić do uczucia bycia gorszym, niewystarczającym, a nawet bezwartościowym.
• Pandemia i jej skutki: Mimo że od pandemii minęło już kilka lat, skutki izolacji, zdalnej nauki, braku bezpośrednich kontaktów rówieśniczych i ogólnej niepewności nadal są widoczne w gabinetach psychologów i mają wpływ na zdrowie psychiczne młodych ludzi.

Depresja w kontekście szkolnym: Rola nauczyciela i systemu

Szkoła to znacznie więcej niż tylko miejsce nauki – to środowisko, w którym dziecko spędza znaczną część swojego dnia. Z tego powodu, jeśli coś niepokojącego dzieje się z jego zdrowiem psychicznym, nauczyciel często jest pierwszą osobą, która może to dostrzec. Zmiana zachowania, spadek ocen, unikanie kontaktu z rówieśnikami, brak zaangażowania w zajęcia – wszystkie te sygnały mogą wskazywać, że uczeń przeżywa coś więcej niż tylko „gorszy dzień”.

Niestety, polski system edukacji nie zawsze jest w pełni przygotowany do skutecznego reagowania na rosnącą skalę problemów psychicznych u dzieci i młodzieży. Nauczyciele często nie mają wystarczającego wsparcia, odpowiednich narzędzi czy specjalistycznego przeszkolenia, aby efektywnie pomagać uczniom w kryzysie. Liczba psychologów szkolnych wciąż jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb, co sprawia, że wiele szkół boryka się z brakiem kadry specjalistycznej.

Mimo tych wyzwań, już sama obecność uważnego, empatycznego i otwartego nauczyciela może zdziałać bardzo wiele. Uczeń, który czuje się widziany, rozumiany i akceptowany, ma znacznie większe szanse, by poprosić o pomoc, zanim będzie za późno. To właśnie na empatii i zdolności budowania relacji opiera się pierwsze, fundamentalne wsparcie.

Jak wspierać uczniów z depresją w szkole? Praktyczne podejście

Skuteczne przeciwdziałanie depresji wśród uczniów wymaga kompleksowego podejścia i zaangażowania całej społeczności szkolnej. Depresja to nie tylko przejściowy smutek czy brak motywacji – to poważne zaburzenie psychiczne, które wymaga profesjonalnej pomocy. Oto kluczowe kroki i strategie:

Uważna obserwacja i wczesna interwencja

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest uważna obserwacja uczniów. Nauczyciele i wychowawcy, spędzając z młodzieżą wiele godzin tygodniowo, mają unikalną możliwość dostrzeżenia subtelnych sygnałów ostrzegawczych. Może to być wycofanie z życia szkolnego, nagły spadek koncentracji, zmiana w zachowaniu (np. agresja lub apatia), czy częste nieobecności. W takich sytuacjach kluczowa jest szybka reakcja i podjęcie rozmowy z uczniem. Rozmowa ta powinna być empatyczna, nienarzucająca się, oparta na aktywnym słuchaniu i wyrażeniu troski, bez oceniania czy moralizowania.

Wsparcie psychologów szkolnych i ich rozwój

Dużą rolę w systemie wsparcia odgrywają psycholodzy szkolni. Ich praca wymaga jednak nieustannego rozwoju i aktualizacji wiedzy, szczególnie w kontekście zmieniających się wyzwań cywilizacyjnych i nowych problemów psychicznych, z którymi mierzą się młodzi ludzie. W tym celu warto korzystać z dedykowanych narzędzi edukacyjnych, takich jak specjalistyczne szkolenia dla psychologów szkolnych. Pozwalają one zdobyć nowe kompetencje w zakresie diagnozy, prowadzenia rozmów wspierających, interwencji kryzysowej oraz efektywnej współpracy z rodziną ucznia.

Doskonalenie nauczycieli: Pedagog jako opiekun

Równie ważne jest doskonalenie nauczycieli w zakresie rozpoznawania problemów emocjonalnych w klasie i umiejętności udzielania pierwszej pomocy psychologicznej. Współczesny pedagog to już nie tylko osoba przekazująca wiedzę, ale coraz częściej także przewodnik, opiekun i osoba zaufania. Warsztaty, webinary czy kursy online, dostosowane do realiów szkolnych, pomagają rozwijać umiejętności komunikacyjne, uczą technik wspierających młodych ludzi w kryzysie oraz wskazują, jak działać w sytuacjach trudnych – zawsze z dużą dozą zrozumienia i bez oceniania.

Programy profilaktyczne w szkole

Warto również wprowadzać do szkół programy profilaktyczne, które koncentrują się na rozwoju umiejętności radzenia sobie ze stresem, budowaniu odporności psychicznej i wzmacnianiu samoświadomości emocjonalnej. Proste ćwiczenia oddechowe, trening uważności (mindfulness), prowadzenie dziennika emocji czy regularne rozmowy grupowe mogą realnie wspomóc młodych ludzi w codziennym funkcjonowaniu. Czasem wystarczy stworzyć bezpieczną przestrzeń, w której uczeń poczuje się wysłuchany i akceptowany.

Współpraca z rodzicami i specjalistami

Wsparcie w walce z depresją to nie tylko odpowiedzialność specjalistów szkolnych. To wspólne zadanie całej społeczności szkolnej, obejmujące nauczycieli, psychologów, pedagogów, dyrekcję, a przede wszystkim rodziców. Dzięki efektywnej współpracy możliwe jest stworzenie kompleksowego systemu, w którym uczeń nie pozostaje sam z problemem. Regularna komunikacja między szkołą a domem, wspólne ustalanie planu wsparcia i kierowanie do zewnętrznych specjalistów (psychiatra, psychoterapeuta) są kluczowe dla powodzenia terapii.

Nowoczesne formy kształcenia, takie jak specjalistyczne kursy online, umożliwiają podnoszenie kwalifikacji zawodowych bez konieczności wyjazdów i ponoszenia wysokich kosztów szkoleń stacjonarnych. Tego typu rozwiązania wspierają zarówno doskonalenie nauczycieli, jak i szkolenia dla psychologów szkolnych, umożliwiając elastyczne zdobywanie wiedzy, która może uratować czyjeś zdrowie – a nawet życie.

Kluczowe kompetencje w walce z depresją u uczniów

Skuteczne wspieranie dzieci i młodzieży w kryzysie emocjonalnym wymaga od osób pracujących w szkole nie tylko wrażliwości, ale i konkretnych kompetencji. W obliczu rosnącej liczby przypadków depresji wśród uczniów, nauczyciele, pedagodzy i psycholodzy szkolni muszą być przygotowani na różnorodne wyzwania. Ich rola nie ogranicza się już wyłącznie do nauczania czy prowadzenia zajęć wychowawczych – coraz częściej są pierwszymi osobami, które dostrzegają sygnały ostrzegawcze i podejmują próbę wsparcia młodego człowieka.

Wśród kompetencji szczególnie ważnych w pracy z uczniem w kryzysie należy wymienić przede wszystkim:

• Umiejętność aktywnego słuchania: Pozwala zrozumieć prawdziwe potrzeby i emocje ucznia, bez przerywania czy oceniania.
• Rozpoznawanie emocji: Zdolność do identyfikacji nie tylko objawów depresji, ale także innych trudnych emocji, takich jak lęk, złość czy bezradność.
• Prowadzenie rozmowy wspierającej: Umiejętność budowania atmosfery zaufania, zadawania otwartych pytań i zachęcania do wyrażania uczuć.
• Znajomość podstawowych metod interwencji kryzysowej: Wiedza, jak reagować w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia ucznia, w tym w przypadku myśli samobójczych.
• Tworzenie atmosfery zaufania: Budowanie relacji, w której dziecko lub nastolatek może poczuć się bezpiecznie i szczerze opowiedzieć o swoich trudnościach.

W początkowej fazie kontaktu z uczniem – gdy objawy depresji dopiero zaczynają się ujawniać – szczególnie ważne jest uważne słuchanie i empatyczna postawa. To wtedy nauczyciel może zasygnalizować potrzebę konsultacji z psychologiem lub pedagogiem. W tym momencie ważne staje się doskonalenie nauczycieli, pozwalające im rozpoznawać subtelne sygnały, które łatwo przeoczyć bez odpowiedniego przygotowania.

Psychologowie szkolni i pedagodzy powinni natomiast rozwijać swoje umiejętności z zakresu prowadzenia rozmów indywidualnych i pracy z rodziną ucznia. Pomocne są tu różnego rodzaju szkolenia dla psychologów szkolnych, które pozwalają nie tylko aktualizować wiedzę teoretyczną, ale też ćwiczyć praktyczne techniki wspierające. Na przykład nauka formułowania pytań otwartych czy radzenia sobie z milczeniem ucznia może zdecydowanie poprawić jakość prowadzonych rozmów.

Nie bez znaczenia są też kompetencje organizacyjne i komunikacyjne – umiejętność współpracy w zespole interdyscyplinarnym, wymiany informacji z rodzicami czy kierowania ucznia do odpowiednich instytucji pomocowych. Takie umiejętności przydają się zwłaszcza w sytuacjach bardziej złożonych, gdy potrzebne jest szybkie działanie i koordynacja wielu osób.

Dzięki rozwijaniu umiejętności miękkich i merytorycznych nauczyciele oraz specjaliści szkolni stają się bardziej pewni siebie w kontaktach z uczniami przeżywającymi trudności. Wiedzą, kiedy interweniować, jak rozmawiać i gdzie szukać dodatkowego wsparcia – co w przypadku depresji może mieć decydujące znaczenie.

Aktywność fizyczna i inne zajęcia wspierające w depresji

Ryzyko wystąpienia depresji można istotnie zmniejszyć, a gdy depresja już wystąpi, minimalizować jej objawy poprzez regularną aktywność fizyczną. Badania naukowe wielokrotnie potwierdziły pozytywny wpływ ruchu na zdrowie psychiczne.

Dane opublikowane w JAMA Psychiatry wskazują, że u osób, które ćwiczą co najmniej 3 razy w tygodniu, ryzyko wystąpienia depresji zmniejszyło się o 19% w porównaniu do tych, którzy są nieaktywni fizycznie. Co więcej, każda dodatkowa sesja ćwiczeń w tygodniu to spadek ryzyka o kolejne 6%. Specjaliści podkreślają, że jednym z najlepszych i najbardziej uniwersalnych sposobów zapobiegania oraz wspomagania leczenia depresji i zaburzeń nastroju jest chodzenie – regularne spacery i szybki marsz. Ten rodzaj wysiłku nie wymaga specjalnych umiejętności ani dużych nakładów finansowych, a przynosi wymierne efekty.

Pozytywny wpływ na zaburzenia nastroju mają również inne rodzaje aktywności, takie jak aerobik, pływanie, bieganie, jazda na rowerze czy nartach. Badania wykazują, że ważną rolę mogą odgrywać także ćwiczenia relaksacyjne i rozciągające, a także formy treningu takie jak Tai Chi, które łączą ruch z koncentracją i oddechem.

Dużą zaletą sportu jest to, że przynosi bardzo szybko wymierne efekty. Już po 10-minutowym treningu można zaobserwowanie poprawy nastroju. W jednym z badań odnotowano znaczący i trwały efekt antydepresyjny po dziesięciu 30-minutowych zajęciach na bieżni. Co więcej, wysiłek fizyczny może przynosić długotrwałe, pozytywne efekty – codzienne spacery przez okres 7 tygodni mogą zapewnić poprawę samopoczucia nawet przez kolejnych 5 miesięcy. Warto zachęcać uczniów do regularnej aktywności, proponując im różnorodne formy zajęć sportowych w szkole i poza nią.

Depresja jako choroba psychiczna: Diagnoza i leczenie

Depresja jest klasyfikowana jako zaburzenie afektywne, czyli zaburzenie nastroju. Ogólnie można ją określić jako stan charakteryzujący się głównie pogorszeniem nastroju, zmniejszeniem energii i aktywności oraz utratą zainteresowań. Liczba osób dotkniętych problemem depresji stale rośnie. Dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wskazują, że z tym zaburzeniem na świecie zmaga się około 300 milionów osób, w tym 40 milionów Europejczyków. W Polsce choruje ponad milion osób.

Depresja występuje w różnych grupach wiekowych i dotyka coraz młodszych pacjentów. Jednym z jej tragicznych skutków są samobójstwa, które u osób w wieku 15-29 lat są drugą, po wypadkach komunikacyjnych, przyczyną zgonów. Badania wskazują, że częściej na zaburzenia depresyjne cierpią kobiety niż mężczyźni, choć mężczyźni często maskują objawy w inny sposób.

Objawy depresji – kiedy szukać pomocy?

Coraz więcej osób zgłasza się do lekarzy, skarżąc się na liczne dolegliwości, nie zdając sobie sprawy, że ich powodem są właśnie zaburzenia nastroju. Zły humor czy gorsze samopoczucie dopadają każdego, ale kiedy należy zgłosić się do specjalisty? Wszystko zależy od współistniejących objawów oraz czasu ich trwania.

W typowym epizodzie choroby występują takie objawy depresji jak:

• Obniżony nastrój, utrzymujący się przez większość dnia, niemal codziennie.
• Utrata zainteresowań i zdolności do cieszenia się (anhedonia).
• Zmniejszona energia, a w efekcie wzmożona męczliwość.
• Zmniejszona aktywność.

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10) do często spotykanych objawów depresji należą również:

• Osłabienie koncentracji i uwagi.
• Niska samoocena i mała wiara w siebie.
• Poczucie winy i małej wartości.
• Pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości.
• Myśli i czyny samobójcze.
• Zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność).
• Zmniejszony apetyt (lub w niektórych przypadkach zwiększony).

Opisane wyżej objawy występują w przebiegu typowego epizodu depresji. Należy jednak zaznaczyć, że przebieg choroby może mieć inny charakter, indywidualny dla każdego pacjenta. U niektórych chorych występuje również lęk czy rozdrażnienie, a nierzadko depresja jest maskowana przez takie zachowania jak nadużywanie alkoholu, nikotyny czy środków psychoaktywnych. Objawami zaburzenia mogą być także liczne dolegliwości fizyczne, jak np. bóle głowy, karku, brzucha czy nieprawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.

Trzeba zaznaczyć, iż aby specjalista mógł zdiagnozować depresję, opisane powyżej objawy muszą utrzymywać się zwykle przez okres co najmniej 2 tygodnie. W zależności od ich nasilenia wyróżniamy trzy stopnie depresji: łagodny, umiarkowany i ciężki.

Metody leczenia depresji

Wśród metod leczenia depresji wyróżnia się przede wszystkim farmakoterapię (leki przeciwdepresyjne) oraz psychoterapię.

• Leki antydepresyjne: Wpływają na lepsze funkcjonowanie neuroprzekaźników, takich jak serotonina i noradrenalina, co prowadzi do poprawy nastroju chorego. Leki są ważnym wsparciem w procesie terapii, zwłaszcza w przypadkach umiarkowanych i ciężkich.
• Psychoterapia: Polega m.in. na znalezieniu przyczyn zaburzeń, wglądzie w siebie, nauce pożądanych zachowań i zmianie niewłaściwego sposobu myślenia. W zależności od pacjenta skuteczniejsza może być terapia indywidualna lub grupowa. Kluczowe jest, aby podczas pracy z terapeutą sam pacjent wykazywał chęć dokonania zmian w sobie i poprawy swojego samopoczucia.

W najcięższych przypadkach depresja wymaga hospitalizacji i leczenia w ośrodkach specjalizujących się w pomocy osobom dotkniętym tym problemem oraz ich rodzinie i bliskim.

Skąd bierze się depresja? Czynniki ryzyka

Powodem wystąpienia depresji mogą być zarówno czynniki genetyczne, jak i psychologiczne oraz środowiskowe.

• Czynniki genetyczne: Dotyczą rodzinnego występowania depresji. Podejrzewa się, że zaburzenie to ma podłoże wielogenowe, co oznacza, że występowanie wielu różnych wariantów genów może zwiększać bądź zmniejszać ryzyko wystąpienia depresji u pacjenta. W niektórych przypadkach skłonność do depresji może być dziedziczna.
• Czynniki psychologiczne i środowiskowe: Są to między innymi:
  • Negatywny sposób myślenia, skłonność do pesymizmu.
  • Przyjmowanie winy za nieszczęśliwe sytuacje, poczucie bezwartościowości.
  • Przekonanie, że nic dobrego mnie nie spotka, „czarne” widzenie przyszłości.
  • Wspominanie raczej złych wydarzeń niż szczęśliwych, zniekształcanie depresyjne pamięci.
  • Uległy wzorzec zachowania, unikanie wyzwań.
  • Przeżywanie uczucia skrępowania, lęku i wycofanie się zamiast podejmowania działań.
  • Odkładanie problemów, niepodejmowanie prób ich rozwiązania.
  • Błędy wychowawcze: kłótnie, konflikty w domu, zawstydzanie dziecka jako metoda wychowania, stawianie wygórowanych wymagań, otwarte faworyzowanie rodzeństwa.

Depresję dzieli się na kilka typów, a wiele z nich ma charakterystyczne źródła i przebieg.

Rokowania i powikłania depresji

U około połowy chorych na depresję zaburzenie to ustępuje samoistnie w ciągu pół roku, jednak rokowania zależą od wielu czynników, takich jak wiek pacjenta, wsparcie bliskich czy wcześniejsza aktywność. Należy również zaznaczyć, iż możemy mieć do czynienia z nawrotami epizodów tego zaburzenia, dlatego tak ważna jest profilaktyka i kontynuacja leczenia.

Powikłania nieleczonej depresji

Nieleczona depresja może prowadzić do szeregu poważnych powikłań. Oprócz pogłębiania się objawów psychologicznych (np. nasilenie myśli samobójczych), zwiększa się również ryzyko wystąpienia chorób somatycznych, takich jak choroby serca czy cukrzyca. Pogarsza się również ogólna kondycja organizmu, spada odporność. W skrajnych przypadkach nieleczona depresja może doprowadzić nawet do śmierci osoby chorej, często przez samobójstwo. Dlatego tak kluczowe jest, aby jak tylko zauważysz u siebie bądź swoich bliskich niepokojące objawy, zwrócić się o pomoc do specjalisty – lekarza pierwszego kontaktu, psychiatry lub psychologa.

Zapobieganie epizodom depresyjnym: 6 zasad dobrego samopoczucia

Choć nie zawsze da się całkowicie wyeliminować ryzyko depresji, istnieją sprawdzone metody, które mogą poprawić samopoczucie i zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia epizodów depresyjnych. Oto 6 kluczowych zasad:

1. Utrzymuj równowagę między życiem zawodowym/szkolnym a prywatnym: Wypoczywaj, również aktywnie. Podróżując, poznając nowe osoby czy oddając się przyjemności czytania książki lub oglądania filmu, odrywasz się od spraw, które mogą potęgować stres i napięcie.
2. Wysypiaj się: Dorosła osoba powinna spać nieprzerwanym snem co najmniej przez 7-9 godzin dziennie. Niedobór snu zwiększa drażliwość, osłabia koncentrację i może prowadzić do pogorszenia samopoczucia oraz spadku nastroju. U uczniów, odpowiednia ilość snu jest kluczowa dla funkcji poznawczych.
3. Odżywiaj się zdrowo: Zrównoważona dieta, bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty i zdrowe tłuszcze, poprawia ogólne samopoczucie, dostarcza energii i wspiera prawidłowe funkcjonowanie mózgu. Unikaj nadmiaru przetworzonej żywności, cukru i używek.
4. Bądź aktywny fizycznie: Ruch to zdrowie! Sport pomaga rozładować napięcie i radzić sobie ze stresem. Dodatkowo, podczas wysiłku fizycznego w organizmie uwalniane są endorfiny – tzw. hormony szczęścia. Ich niedobór sprzyja złemu samopoczuciu, zaburzeniom nastroju i apatii. Znajdź aktywność, która sprawia Ci przyjemność.
5. Naucz się radzić sobie ze stresem: Znajdź odpowiedni dla siebie, bezpieczny sposób na jego rozładowanie. Może to być medytacja, joga, głębokie oddychanie, słuchanie muzyki, spędzanie czasu na łonie natury czy rozmowa z bliską osobą.
6. Buduj relacje społeczne: Utrzymywanie kontaktu z rodziną i przyjaciółmi, dzielenie się swoimi problemami i szukanie wsparcia w trudnych chwilach jest niezwykle ważne dla zdrowia psychicznego. Samotność i izolacja mogą pogłębiać uczucie przygnębienia.

Mity na temat zaburzeń depresyjnych

Na temat depresji pokutuje wiele nieprawdziwych przekonań, które mogą prowadzić do stygmatyzacji, bagatelizowania problemu, a w konsekwencji – do zaniechania leczenia. Ponieważ chorobę charakteryzuje obniżony nastrój, łatwo pokusić się o fałszywą opinię, np. że depresja dotyka ludzi słabych, którzy po prostu nie potrafią poradzić sobie z emocjami, albo że prowadzi do niej wyłącznie trudna sytuacja życiowa. Takie fałszywe przekonania mogą niestety uśpić czujność osób chorych i ich bliskich.

Poniżej przedstawiamy tabelę, która obala najpopularniejsze mity:

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy depresja to prawdziwa choroba?

Tak, depresja jest uznaną chorobą psychiczną, klasyfikowaną w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10) jako zaburzenie afektywne. Wpływa na chemię mózgu i funkcjonowanie całego organizmu, a jej objawy są realne i często wyniszczające.

Jak długo trwają objawy depresji, zanim zostanie zdiagnozowana?

Aby specjalista mógł zdiagnozować depresję, objawy muszą utrzymywać się zwykle przez okres co najmniej 2 tygodnie. W niektórych przypadkach, gdy objawy są bardzo nasilone, diagnoza może zostać postawiona szybciej.

Czy depresja może dotknąć dzieci w każdym wieku?

Tak, depresja może dotknąć dzieci i młodzież w każdym wieku, w tym uczniów szkół podstawowych, a nawet przedszkolaków, choć objawy mogą być różne w zależności od grupy wiekowej.

Kto powinien zdiagnozować depresję?

Depresję może zdiagnozować lekarz psychiatra lub psycholog po zebraniu szczegółowego wywiadu i przeprowadzeniu odpowiednich testów. W pierwszej kolejności można zgłosić się do lekarza rodzinnego, który pokieruje do odpowiedniego specjalisty.

Czy aktywność fizyczna naprawdę pomaga w depresji?

Tak, liczne badania potwierdzają, że regularna aktywność fizyczna, nawet umiarkowana (jak spacery), może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia depresji i łagodzić jej objawy, poprawiając nastrój i ogólne samopoczucie.

Czy leki antydepresyjne są bezpieczne i czy uzależniają?

Leki antydepresyjne, stosowane pod kontrolą lekarza, są bezpieczne i nie uzależniają w sensie fizycznym. Ich działanie polega na przywracaniu równowagi neurochemicznej w mózgu. Ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza i nieprzerywanie leczenia bez konsultacji.

Co zrobić, jeśli podejrzewam u ucznia depresję?

Jeśli podejrzewasz u ucznia depresję, przede wszystkim porozmawiaj z nim w empatyczny i wspierający sposób. Następnie skonsultuj się z psychologiem szkolnym lub pedagogiem, a także z rodzicami ucznia. W razie potrzeby, wspólnie zadecydujcie o skierowaniu do specjalisty poza szkołą (psychiatry, psychoterapeuty).

Czy trudna sytuacja w rodzinie zawsze prowadzi do depresji?

Trudne sytuacje rodzinne, takie jak konflikty, przemoc czy uzależnienia, są czynnikami ryzyka, które mogą przyczynić się do rozwoju depresji u dziecka. Jednak nie każda trudna sytuacja automatycznie prowadzi do choroby. Depresja jest wynikiem złożonego oddziaływania wielu czynników.

Rozwijaj swoje umiejętności razem z kursami online dla nauczycieli i psychologów szkolnych!

Wspieraj uczniów w szkole i poza nią, rozwijając najważniejsze kompetencje. Możesz to zrobić, aktualizując swoją wiedzę i zyskując nowe umiejętności dzięki profesjonalnym kursom online dla pracowników oświaty. Szkolenia takie są często prowadzone przez doświadczonych psychologów oraz nauczycieli akademickich z szeroką wiedzą praktyczną i teoretyczną. Każdy ukończony kurs powinien kończyć się otrzymaniem certyfikatu, który potwierdza uzyskanie nowych kompetencji.

Zainteresował Cię artykuł Depresja w szkole: Jak wspierać uczniów?? Zajrzyj też do kategorii Edukacja, znajdziesz tam więcej podobnych treści!