Czy Nauczyciele Będą Strajkować? ZNP Ogłasza Pogotowie

W polskim systemie edukacji narasta atmosfera napięcia. Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) ogłosił we wtorek pogotowie protestacyjne, wyrażając swoje niezadowolenie z tempa i skali działań rządu w odniesieniu do środowiska nauczycielskiego. Choć związkowcy na obecnym etapie wyraźnie zaznaczają, że nie jest to jeszcze zapowiedź strajku, to ich decyzja jest jasnym sygnałem determinacji i niezadowolenia. W przypadku niespełnienia kluczowych żądań, ZNP zapowiada zorganizowanie ogólnopolskiej manifestacji w Warszawie już 1 września 2025 roku.

Decyzja o pogotowiu protestacyjnym została podjęta jednomyślnie przez Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego. Związkowcy nie kryją rozczarowania, wskazując na to, co określają jako „opieszałość działania rządu” w zakresie poprawy warunków pracy i płac nauczycieli. Prezes ZNP, Sławomir Broniarz, podkreślił na konferencji prasowej, że celem akcji protestacyjnej jest przede wszystkim poinformowanie społeczeństwa o narastających problemach w systemie edukacji oraz o konkretnych żądaniach kierowanych do rządu, Ministerstwa Edukacji oraz większości parlamentarnej. „Na ten moment nie mówimy o strajku” – uspokajał Broniarz, jednocześnie zaznaczając, że choć nigdy nie można wykluczyć tej formy protestu, obecnie skupiają się na innych, bardziej informacyjnych działaniach.

Główne Żądania Związku Nauczycielstwa Polskiego

Związek Nauczycielstwa Polskiego przedstawił szereg konkretnych postulatów, których spełnienia domaga się od rządu. Są to żądania mające na celu zarówno podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela, jak i zapewnienie godziwych warunków bytowych oraz stabilności zatrudnienia w oświacie. Ich realizacja jest, zdaniem ZNP, kluczowa dla przyszłości polskiej edukacji.

Podwyżki Wynagrodzeń

Jednym z centralnych punktów żądań jest podniesienie wynagrodzeń nauczycieli oraz nauczycieli akademickich o 10 proc.. ZNP domaga się, aby ta podwyżka weszła w życie od 1 września 2025 roku. Jest to postulat wynikający z przekonania, że dotychczasowe podwyżki, choć znaczące, jedynie częściowo zniwelowały lukę płacową, która narosła w ostatnich latach, a rzeczywista wartość wynagrodzeń nauczycieli nadal pozostaje niezadowalająca w stosunku do oczekiwań i porównania z płacą minimalną.

Nowelizacja Karty Nauczyciela

Związek Nauczycielstwa Polskiego kładzie ogromny nacisk na uchwalenie przez Sejm obywatelskiego projektu nowelizacji Karty Nauczyciela. Projekt ten ma kluczowe znaczenie, ponieważ zakłada powiązanie wysokości wynagrodzenia nauczycieli z wysokością przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. ZNP chce, aby ta fundamentalna zmiana weszła w życie od 1 stycznia 2026 roku. Związkowcy wielokrotnie wskazywali na „opieszałość” w pracach nad tym projektem w Sejmie, gdzie po ponownym pierwszym czytaniu 25 stycznia 2024 roku, trafił on do podkomisji sejmowej, która zebrała się dotąd zaledwie dwa razy. Przypominają również obietnice Premiera Donalda Tuska z listopada 2024 roku, który zapewnił wówczas, że „nie będzie już zwłoki” w pracach nad projektem.

Nauczycielskie Świadczenia Kompensacyjne

Kolejnym ważnym postulatem jest nowelizacja ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych. ZNP domaga się, aby świadczenia te stały się świadczeniem niewygasającym, co zapewniłoby większą stabilność i bezpieczeństwo finansowe nauczycielom przechodzącym na wcześniejszą emeryturę. Zmiana ta miałaby wejść w życie również od 1 stycznia 2026 roku.

Pilna Nowelizacja MEN Karty Nauczyciela

Związek oczekuje także niezwłocznego uchwalenia przygotowywanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela i wejścia jej w życie od 1 września 2025 roku. Jest to sygnał, że ZNP, choć krytyczny wobec tempa prac, jest otwarty na rozwiązania proponowane przez resort, pod warunkiem ich szybkiej implementacji.

Kalendarium Działań i Zapowiedzi Protestacyjne

ZNP jasno określiło ramy czasowe swoich oczekiwań i zapowiedzi dotyczących dalszych działań. Jest to strategiczny plan, który ma na celu wywarcie presji na rząd i przyspieszenie realizacji postulatów nauczycielskich.

W ramach ogłoszonego pogotowia protestacyjnego, ZNP zamierza przeprowadzić szeroko zakrojoną akcję informacyjną. Jej celem jest dotarcie do społeczeństwa z przesłaniem o narastających problemach w polskiej edukacji oraz o konkretnych żądaniach kierowanych do rządu i resortu edukacji. Jest to próba budowania poparcia społecznego dla postulatów nauczycieli.

Kluczową datą w kalendarium ZNP jest 29 sierpnia 2025 roku. Jeśli do tego dnia żądania Związku Nauczycielstwa Polskiego nie zostaną spełnione, związek zapowiada rozpoczęcie zmasowanej akcji protestacyjnej. Pierwszym i najbardziej widocznym elementem tej akcji ma być zorganizowanie w Warszawie ogólnopolskiej manifestacji pracowników oświaty. Ta demonstracja, zaplanowana na 1 września 2025 roku, ma być wyraźnym sygnałem determinacji środowiska nauczycielskiego i jego gotowości do walki o swoje prawa.

Co więcej, Prezydium Zarządu Głównego ZNP zostało zobowiązane do powołania specjalnego zespołu, którego zadaniem będzie opracowanie instrukcji zakładającej zaostrzenie akcji protestacyjnych w placówkach edukacyjnych na terenie całego kraju. Ma również powstać szczegółowe kalendarium „dalszych działań protestacyjnych”, co sugeruje, że ZNP ma gotowy plan eskalacji protestów, jeśli manifestacja w Warszawie nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Prezes Broniarz podkreślił, że „czara się już przelała, wypełniła i nie ma obszaru do dalszych ustępstw w sytuacji, gdy nic od grudnia 2023 r. do dzisiaj (...) nie zostało spełnione”. Jest to wyraz głębokiego frustracji i poczucia ignorowania ich postulatów.

Dlaczego Nauczyciele Protestują? Perspektywa ZNP

Niezadowolenie nauczycieli nie jest zjawiskiem nowym, ale obecne pogotowie protestacyjne ma swoje głębokie korzenie w poczuciu braku realnych zmian i spełnienia obietnic. ZNP argumentuje, że choć od 1 stycznia 2024 roku nauczyciele otrzymali podwyżki o 30 lub 33 proc., to były to podwyżki „konieczne” i jedynie „zasypujące lukę”, która powstała przez ostatnie lata.

Wiceprezes ZNP, Urszula Woźniak, przypomniała, że przed tymi podwyżkami wynagrodzenia nauczycieli początkujących wynosiły zaledwie 3 tys. 690 zł, a nauczycieli mianowanych 3 tys. 890 zł. W tym samym czasie minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło 4 tys. 242 zł. Oznaczało to, że wielu nauczycieli zarabiało mniej niż wynosiła krajowa płaca minimalna, co jest sytuacją niedopuszczalną dla tak ważnego zawodu. Podwyżki, choć nominalnie wysokie, były więc w dużej mierze rekompensatą za wcześniejsze zaniedbania i sprowadzenie wynagrodzeń nauczycieli do poziomu poniżej minimum krajowego. „To była podwyżka rzeczywiście zasypująca tę lukę, która powstała przez ostatnie lata, ale potem już było tylko gorzej” – oceniła Woźniak, wskazując na brak dalszych, znaczących kroków poprawiających sytuację finansową nauczycieli.

ZNP czuje się również rozczarowane tempem prac legislacyjnych. Prezes Broniarz wielokrotnie wskazywał na opieszałość w pracach Sejmu nad przygotowanym przez związek obywatelskim projektem nowelizacji Karty Nauczyciela. Pomimo ponownego pierwszego czytania projektu w styczniu 2024 roku, od tego czasu podkomisja sejmowa zajmująca się tym tematem zebrała się zaledwie dwa razy. Nauczyciele czują, że ich postulaty są spychane na dalszy plan, a obietnice polityków, w tym premiera Donalda Tuska z listopada 2024 roku o przyspieszeniu prac, pozostają niespełnione. „W tej sprawie nie dzieje się nic” – stwierdził Broniarz w czerwcu, podsumowując brak postępów w sprawie płac.

ZNP, bazując na swoim 120-letnim doświadczeniu, a także na doświadczeniach z wcześniejszych protestów, w tym ze strajku w 2019 roku, zdecydowało się na samodzielne działanie. Jest to „akcja absolutnie Związku Nauczycielstwa Polskiego”, co podkreśla determinację i niezależność w dążeniu do osiągnięcia postulatów.

Reakcja Ministerstwa Edukacji Narodowej

Decyzja ZNP o ogłoszeniu pogotowia protestacyjnego spotkała się z reakcją Ministerstwa Edukacji Narodowej. Wiceszefowa MEN, Katarzyna Lubnauer, wyraziła zaskoczenie, wskazując na konkretne działania rządu, które mają na celu poprawę sytuacji nauczycieli.

Wiceministra Lubnauer poinformowała, że w najbliższym czasie, bo już w środę, na Komitet Stały Rady Ministrów trafią dwa projekty nowelizacji ustaw dotyczące Karty Nauczyciela. Są to konkretne propozycje rządu mające rozwiązać część problemów sygnalizowanych przez środowisko nauczycielskie:

• Likwidacja tzw. godzin czarnkowych: Pierwszy projekt zakłada likwidację godzin dostępności, czyli tzw. „godzin czarnkowych”. Jest to rozwiązanie, na które nauczyciele długo czekali, a które miało ułatwić im pracę. Wiceministra wyraziła przekonanie, że ten projekt wejdzie w życie przed 1 września 2025 roku.
• Rozszerzenie uprawnień i świadczeń: Drugi projekt przewiduje szereg korzystnych zmian. Należą do nich m.in. rozszerzenie grupy nauczycieli uprawnionych do świadczenia kompensacyjnego, wprowadzenie nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy (w wysokości 400 proc. wynagrodzenia), podwyższenie tzw. „jubileuszówki” za 40 lat pracy (do 300 proc. wynagrodzenia), a także korzystniejsze odprawy emerytalne oraz poprawienie przepisów dotyczących wynagradzania nauczycieli za godziny ponadwymiarowe.

Wiceministra Lubnauer podkreśliła, że „zarówno wobec wzrostu nakładów na edukację, jak i również rozwiązań prawnych, o które postulowały od lat związki zawodowe, a które przełożyły się już na projekty ustaw, taka decyzja może być cokolwiek zaskakująca”. Zachęcała również, aby „dostrzegać wprowadzane przez rząd konkretne zmiany”.

MEN argumentuje, że obecne ministerstwo jest „niezwykle otwarte na współpracę ze związkami zawodowymi”. Jako dowód na priorytetowe traktowanie spraw nauczycieli, wiceministra wskazała na znaczne podwyżki wynagrodzeń w ciągu pierwszych dwóch lat rządów: 36,5 proc. dla nauczycieli mianowanych i dyplomowanych oraz praktycznie 40 proc. dla nauczycieli początkujących. Dodatkowo, nakłady na edukację z budżetu państwa wzrosły w ciągu 2 lat o imponujące 55 proc. Wskazała również na inne konkretne działania, takie jak przekazanie do podpisu minister Nowackiej rozporządzenia w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.

W opinii Lubnauer, „od półtora roku MEN prowadzi realny dialog ze związkami zawodowymi, podejmuje realne działania, które przekładają się na zmiany ustawowe”. Podkreśliła, że prawo jest tworzone transparentnie, w zgodzie z dialogiem społecznym, a procesy legislacyjne są pełne i obejmują miesięczne konsultacje oraz uzgodnienia z komisją wspólną rządu i samorządu. Jest to odpowiedź na zarzuty ZNP dotyczące zbyt wolnego tempa prac, wskazując na różnicę między obecnymi, pełnymi procedurami a wcześniejszymi „projektami poselskimi”, które trafiały do Sejmu bez konsultacji.

Kluczowe Rozbieżności i Perspektywy Dialogu

Pomimo deklaracji obu stron o chęci dialogu, widać wyraźne rozbieżności w ocenie sytuacji i tempa wprowadzanych zmian. Związek Nauczycielstwa Polskiego, choć docenia wcześniejsze podwyżki, postrzega je jako spóźnioną rekompensatę za lata zaniedbań i domaga się dalszych, systemowych rozwiązań, w tym powiązania wynagrodzeń z przeciętną płacą w gospodarce. ZNP jest sfrustrowane, że kluczowy dla nich obywatelski projekt nowelizacji Karty Nauczyciela utknął w sejmowych procedurach, a obietnice premiera o przyspieszeniu prac nie zostały dotrzymane.

Z drugiej strony, Ministerstwo Edukacji Narodowej podkreśla bezprecedensowy wzrost nakładów na edukację oraz pakiet przygotowywanych zmian legislacyjnych, które mają realnie poprawić warunki pracy nauczycieli. MEN uważa, że tempo prac jest adekwatne do konieczności zachowania transparentności i pełnych procedur konsultacyjnych. Rząd widzi swoje działania jako konkretne i wystarczające, podczas gdy ZNP uznaje je za niewystarczające lub zbyt powolne w obliczu skali problemów.

Nadchodzące miesiące będą kluczowe dla rozstrzygnięcia tego sporu. Czy zapowiedź manifestacji 1 września 2025 roku skłoni rząd do przyspieszenia prac nad postulatami ZNP? Czy dialog między MEN a związkami zawodowymi pozwoli na znalezienie kompromisu, zanim dojdzie do eskalacji protestów? Przyszłość polskiej edukacji i statusu zawodowego nauczycieli zależą od efektywności tego dialogu i gotowości obu stron do ustępstw.

Tabela Porównawcza: Żądania ZNP vs. Działania Rządu

Często Zadawane Pytania (FAQ)

Czy nauczyciele będą strajkować?

Na obecnym etapie Związek Nauczycielstwa Polskiego ogłosił „pogotowie protestacyjne”, co oznacza gotowość do podjęcia działań. Związkowcy wyraźnie zaznaczyli, że „na ten moment nie mówią o strajku”, choć nie wykluczają tej formy protestu w przyszłości. Pierwszym zapowiedzianym działaniem jest ogólnopolska manifestacja 1 września 2025 roku, jeśli ich żądania nie zostaną spełnione do 29 sierpnia 2025 roku.

Jakie są główne żądania ZNP?

ZNP domaga się podwyżek wynagrodzeń nauczycieli i nauczycieli akademickich o 10 proc. od 1 września 2025 roku. Kluczowym postulatem jest również uchwalenie obywatelskiego projektu nowelizacji Karty Nauczyciela, który powiązałby wynagrodzenia nauczycieli z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce, a także nowelizacja ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, aby stały się one niewygasające. ZNP oczekuje też pilnego uchwalenia przygotowywanej przez MEN nowelizacji Karty Nauczyciela.

Co oferuje rząd w odpowiedzi na postulaty nauczycieli?

Ministerstwo Edukacji Narodowej wskazuje na już wprowadzone podwyżki (30-33% i 36,5% od stycznia 2024 roku) oraz wzrost nakładów na edukację o 55% w ciągu dwóch lat. Resort informuje także o procedowanych projektach nowelizacji Karty Nauczyciela, które zakładają m.in. likwidację tzw. godzin czarnkowych, rozszerzenie grupy uprawnionych do świadczeń kompensacyjnych, wprowadzenie nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy (400% wynagrodzenia) i podwyższenie za 40 lat (300%), a także korzystniejsze odprawy emerytalne i poprawę przepisów o wynagradzaniu za godziny ponadwymiarowe.

Dlaczego ZNP uważa, że rząd działa zbyt wolno?

ZNP zarzuca rządowi „opieszałość działania”, szczególnie w kontekście obywatelskiego projektu nowelizacji Karty Nauczyciela, który utknął w podkomisji sejmowej po zaledwie dwóch posiedzeniach. Związkowcy czują, że pomimo wcześniejszych obietnic premiera Donalda Tuska o przyspieszeniu prac, „nic się nie dzieje” w kwestii systemowych zmian płacowych od grudnia 2023 roku.

Kiedy ma nastąpić manifestacja ZNP?

Związek Nauczycielstwa Polskiego zapowiedział zorganizowanie ogólnopolskiej manifestacji pracowników oświaty w Warszawie 1 września 2025 roku, jeśli ich żądania nie zostaną spełnione do 29 sierpnia 2025 roku.

Zainteresował Cię artykuł Czy Nauczyciele Będą Strajkować? ZNP Ogłasza Pogotowie? Zajrzyj też do kategorii Edukacja, znajdziesz tam więcej podobnych treści!